Aan het begin van het schooljaar begin ik in groep 3 direct met het aanbieden van de splitsingen. Het splitsen van getallen is namelijk een belangrijke vaardigheid. Elke week staat één splitsing centraal. Tot de herfstvakantie zijn dat de splitsingen van 5, 6, 7 en 10 (incl. herhalingen). Na de herfstvakantie komt daar het splitsen van 8 en 9 bij.
Het gehele jaar door is er herhaling met als uiteindelijke doel het memoriseren van de splitsingen. In groep 4 (en 5) wordt dit onderhouden. Hiervoor kan je de spellenpakketten van deze website gebruiken.
Aanbieden van een splitsing
Een splitsing bied ik altijd klassikaal aan d.m.v. uitspelen in de klas. Voor elke splitsing heb ik een andere situatie. Bij het splitsen van 6 zijn er bootjes die verdeeld moeten worden over twee meren of naar twee verschillende eilanden moeten. Bij het splitsen van 10 gebruik ik knikkers en komt ook de splitspaal aan bod. De favoriet is wel het uitspelen van de splitsing van 5, namelijk verstoppertje.
In dit blog werk ik de splitsing van 5 verder uit, maar de voorbeelden die ik gebruik kunnen ook goed bij andere splitsingen worden toegepast.
Stap 1: uitspelen
Er staan vijf kinderen voor de klas en die spelen samen verstoppertje. Hoeveel zijn er nu verstopt? 0. Eén kind gaat op de gang. Hoeveel gaan er nu verstoppen? 4. Want 1 en 4 is samen 5. Als de zoeker iemand gevonden heeft dan gaan ze samen verder zoeken. Ze zijn nu met 2. Hoeveel moeten ze nog vinden? Juist 3, want 2 en 3 is samen 5. Dit gaat door totdat iedereen is gevonden. Elke keer benadruk ik de splitsing.
Als iedereen in de klas een keer verstoppertje heeft gespeeld gaan we verder met de les (stap 2).
Stap 2: materiaal
In de la van de kinderen zit een bakje met rekenmaterialen. Ze pakken hieruit 5 telmaterialen (poppetjes, beertjes o.i.d.). We spelen dan met elkaar verstoppertje na. Dit kan door de kinderen een A4 te geven. Ze verstoppen 4 telfiguren onder het papier, alleen de zoeker is nog zichtbaar. Zo spelen we een aantal splitsingen met elkaar na. In het rekenbakje zitten getalkaarten tot 20. De kinderen mogen de getallen erbij leggen.
Na de telfiguren, kan je ook fiches gebruiken.
Stap 3: noteren van de splitsingen
Uiteindelijk gebruiken we het A4-papier om de splitsingen te noteren. Geheel op eigen wijze overigens. De één maakt concrete tekeningen, de andere tekent rondjes en de ander schrijft de cijfers. Dit mogen ze in tweetallen of alleen doen.
Stap 4: de splitsing zichtbaar in de klas
Na het aanbieden van een splitsing laat ik de splitsing ook zichtbaar in de klas terugkomen. Dit doe je ook bij het lezen (letter- of woordkaarten). Zelf gebruik ik hiervoor Jomathic of mijn cijferkleed.
En dan… blijven oefenen!
Uiteindelijk willen we er natuurlijk naar toe dat de kinderen de splitsingen memoriseren. Onderhoud is dus erg belangrijk. Niet alleen in groep 3 overigens!
Spellen om te spelen
Mijn voorkeur gaat uit naar het spelen van spellen in kleine groepjes. Deze spellen maak ik zelf, zoek ik op internet of haal ik kant-en-klaar uit een spellendoos. Denk hierbij aan de drempelspellen (SLO) of Met Sprongen Vooruit. Daarnaast kan je coöperatieve werkvormen inzetten.
Buiten
Buiten is het spel Levend Stratego erg geschikt. Bij dit spel staan kaartjes om de splitsingen te oefenen (download). Verder gebruik ik de splitskaarten bij andere buitenspellen. Zoals: breng het kaartje naar de goede bak of envelop (daarop staat een uitkomst).
Je kunt ook een estafette doen. Wie heeft als eerste groepje alle splitsingen goed opgeschreven? Of een estafette memory. Om de beurt rennen en dan twee kaartjes omdraaien. Heb je een setje, dan mag je het meenemen naar je groepje. Anders heb je pech. De mogelijkheden zijn eindeloos!
Digibord
Op het digibord kan je flitsen door te joggen (bijvoorbeeld deze van verliefde harten) of door diverse splitsingen te flitsen. De antwoorden kan je laten benoemen of op laten schrijven op een wisbordje.
De splitsingen kan je natuurlijk ook oefenen met een Kahoot! Vooral leuk als je in het bezit bent van enkele iPads of tablets.
Werkbladen
Tot de herfstvakantie komen er in principe geen werkbladen in de klas, alleen uitreken- of tekenpapier. Wat ik nog wel gebruik zijn rekenkleurplaten.
Na de herfstvakantie bied ik de splitsingen ook op papier aan en schrijven de kinderen de cijfers. Aan het eind van groep 3 zijn het werkbladen met sommen waarin we oefenen op tempo. Deze werkbladen zijn eenvoudig zelf te maken of online te vinden.
Regelmaat en herhaling
Voor mezelf probeer ik er regelmaat in te vinden wanneer de splitsingen aan bod komen, maar ook wanneer ik ze herhaal. Hiervoor gebruik ik bijvoorbeeld het digikeuzebord, zet ik zelfstandig te maken opdrachten op de strippenkaart, zet ik het rekencircuit in of ik laat splitsspellen terugkomen bij mijn hulp oma.
Het beheersen van de splitsingen tot en met 10 is essentieel. Ik probeer de splitsingen daarom met grote regelmaat te oefenen.
Oefenen met splitsen
In de loop van de jaren heb ik heel wat materialen verzameld die te gebruiken zijn rondom het splitsen van getallen. Hieronder volgen enkele spellen en materialen die te gebruiken zijn.
iPad en splitsen
Wij hebben in de klas voor iedere leerling een iPad. Wij zetten de iPad dus regelmatig in. Ik gebruik vaak Gynzy, Squla of Ambrasoft.
Jomathic en de splitshuizen
Over Jomathic heb ik al een keer een blog geschreven. Het blijft één van mijn favoriete materialen om met splitsen bezig te zijn.
Jomathic is ook goed te gebruiken i.c.m. splitshuizen. Zo kunnen de kinderen controleren of de splitsing klopt. Stapel de 1 en 4 op elkaar en dan is het even groot als de 5.
Jomathic en de splitshuizen
Splitsmachine
Als je een beetje handig bent of je kent iemand die een beetje handig is kan je vrij eenvoudig je eigen splitsmachine maken. Gelukkig heb ik een heel handige vriend en die heeft mijn eigen splitsmachine gemaakt.
Tip: laat ze opschrijven wat de splitsingen zijn. Ik leg er altijd rekenpapier bij. Vraag die je kunt stellen is: welke splitsing heb je nu nog niet gehad? Een variant: dek één kant af en laat een leerling bepalen hoeveel er onder het kleed ligt. De mogelijkheden zijn eindeloos!
Je kunt de leerlingen zelf ook een splitsmachine laten maken, met bijvoorbeeld wc- of keukenrollen. Of kant-en-klare splitsbakjes aanschaffen bij je schoolleverancier.
Splitsbordjes
Ben je niet zo handig? Je hebt ook van die plastic bordjes met 3 vakken. Deze zijn ook goed te gebruiken bij het splitsen van getallen. Ik gebruik daar vaak splitskaartjes bij. De leerlingen kunnen dan met bijvoorbeeld knikkers de splitsing nabootsen.
Voorbeeld: je moet 8 verdelen in 5 en … Je legt de opdrachtkaart in een vak. Je pakt de benodigde knikkers, in dit geval 8. Je legt er 5 in een leeg vak. Hoeveel heb je er over? Leg dat neer in het overgebleven vak. Wat is nu de splitsing? Laat ze dit opschrijven of schematisch weergeven (in het begin van groep 3).
Spelletjes om het splitsen te oefenen
In mijn winkelheb ik voor elke splitsing een splitspakket gemaakt. Vol met bordspellen, flitskaartjes en rekenkleurplaten.
Via de site van Rondje Rekenspel zijn er veel rekenspellen beschikbaar. Hier zitten ook splitsactiviteiten bij. Je kunt ook spellen kant-en-klaar kopen. Denk dan aan de drempelspellen of Met Sprongen Vooruit. Ik ben heel enthousiast over deze spellen en zet ze vaak in tijdens mijn lessen.
Voorbeelden van de drempelspellen:
Duo Zes & Zeven
Duo Acht & Negen
Duo Tien
De rode kaarten horen bij het spel Duo Zeven. Op de foto ook nog een ander splitspel (bingo – voor – 2). Op internet in vele varianten te vinden.
Voorbeelden van Met Sprongen Vooruit:
Verliefde-harten memory
Samen 5
Splitsmemory
Splitspakketten van de rekenhoek
In mijn eigen winkel staan ook heel veel leuke splitspakketten. Hieronder staan ze afgebeeld:
Materiaal waar ik veel mee werk in de klas is Jomathic. Jomathic bestaat uit 58 hardhouten cijfers van 1 t/m 10. Het fijne van dit materiaal is dat de blokken zo samengesteld zijn dat de 9 en 1 precies even groot zijn als de 10. De 7 en 2 precies even groot als de 9. Er passen 10 blokjes van 1 in de 10, of 5 blokken van de 2. Zo kunnen de leerlingen zichzelf controleren.
Werkwijze in de groep
Ik gebruik de blokken bij elke splitsingen tot 10 die we leren en/of inoefenen. Daarnaast gebruik ik ze bij het maken van sommen.
Ook bij de kleuters is Jomathic goed in te zetten: hoeveel blokken van 1 passen er in een 9. Welk getal mist in de getalrij tot 10… Of gewoon om lekker mee te bouwen. Experimenteren met materiaal is natuurlijk ook gewoon leuk!
Splitsen en sommen maken
Als we de splitsingen van 8 hebben gevonden, zetten we die als een muur in in de klas (zie foto). Daarna kunnen we er sommen mee maken. Dit demonstreer ik door de blokken weg te halen en weer toe te voegen. Op deze manier zien de leerlingen het verband tussen de splitsingen en het maken van sommen. Bijkomend voordeel vind ik dat plus- en minsommen samen geoefend worden. Er is namelijk een relatie met elkaar: 8 – 4 = 4, want 4 + 4 = 8. 8 kan je dus splitsen in 4 en ….
Spelvormen
Splitsen van de getallen
Ieder kind krijgt een cijferblok. De leerlingen lopen door de klas. Roep: wissel en de kinderen wisselen het blok met de leerling die ze als eerst tegenkomen. Roep: maatje of zoek samen 7. De leerlingen zoeken zo snel mogelijk iemand waarmee ze samen de geleerde splitsing kunnen maken. Of ze een goede splitsing hebben gemaakt is te controleren door het getal naast het gesplitste getal te houden.
5 en 2 is evenveel (en even groot) als het cijfer 7.
De muur van …
Met de blokken van Jomathic kan je een splitsmuur maken. Dit kan klassikaal, maar kan ook heel goed als opdracht in een circuit.
Jomathic en splitshuizen
In de klas gebruik ik Jomathic regelmatig in combinatie met de splitshuizen. De blokken van 1 tot 10 staan boven op de kast, zodat de kinderen de gemaakte splitsingen kunnen controleren.
Dit is ook een opdracht die tijdens de inloop op de strippenkaart kan.
Jomathic en de splitshuizen
De blokken zijn te koop bij wizz-spel. Hier zijn ook veel werkvormen te vinden.
